مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا می‌گوید: از این پس در همه‌گیری کرونا به جای تعطیلی سراسری مشاغل، محدودیت تنها شامل کسانی می‌شود که یا ناقل بیماری‌اند یا واکسن نزده باشند
همشهری نوشت: کنترل شیوع کرونا در ایران، این هفته، مدل دیگری را تجربه خواهد کرد. قرار است «مدیریت هوشمند کرونا» از این هفته به‌طور آزمایشی در استان قزوین اجرا شود و اگر موفق بود، به سایر استان‌ها هم تعمیم داده شود؛ طرحی که به‌گفته بسیاری از کارشناسان نظام سلامت، مهم‌ترین دستاورد آن کاهش پیامدهای اعمال محدودیت‌های کرونایی در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سلامت است. با این حال اما با نگاهی به تجربه‌های نه چندان موفق قبلی در اجرای محدودیت‌های کرونایی، حالا نگرانی‌هایی از بابت اجرای درست، آن‌هم به‌صورت الکترونیکی وجود دارد.
کرونا در 19ماه گذشته، با 5پیک سنگین، براساس آمارهای رسمی جان بیش از 122هزار نفر را در ایران گرفته است. با اینکه روند ابتلا و مرگ، نزولی شده اما همچنان خطر وقوع پیک‌های بعدی کشور، کادر درمان را در حالت آماده‌باش قرار داده است. به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود که نه‌تنها در ایران که در سایر کشورهای دنیا، از اواخر و اوایل آبان، پیک جدیدی رقم بخورد. حالا با احتمال وقوع پیک‌های بعدی، مدیریت هوشمند کرونا، کلید خورد تا میزان ابتلا و مرگ کرونا در پیک‌های بعدی را کاهش دهد. با این حال حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا تأکید می‌کند که «تمام این پیش‌بینی‌ها براساس اقدامات بهداشتی و رعایت جامعه، میزان واکسیناسیون و همچنین واریانت جدید می‌تواند متغیر باشد؛ یعنی اگر همین شرایط باشد و ما به ایمنی جمعی برسیم و همچنین مردم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند، ممکن است شاهد پیک‌هایی مانند قبل نباشیم.» آخرین خبرها از وزارت بهداشت از تزریق دوز اول واکسن به بیش از 43میلیون نفرحکایت دارد و با توجه به اینکه جمعیت هدف برای واکسیناسیون 61میلیون نفر است، باید تعداد دوز دومی‌ها که بالای 18میلیون نفر است به 61میلیون نفر برسد. با همین وضعیت اما پیش‌بینی می‌شود که حتی اگر پیک بعدی رقم بخورد، باز هم تعداد مرگ‌ها افزایش قابل توجهی پیدا نخواهد کرد. هم‌اکنون پوشش واکسیناسیون در جمعیت بالای ۱۲سال ایران حدود 64.5درصد در یک دوز و 27درصد در 2دوز است اما با وجود پوشش مناسب واکسیناسیون، همچنان نگرانی از بازگشت جامعه به زندگی عادی و افزایش موارد ابتلا وجود دارد و به تأکید مسئولان تنها راه موجود مدیریت هوشمند کروناست، مشروط بر اینکه این طرح به سرنوشت دیگر سامانه‌های الکترونیک کشور دچار نشود.
مقالات بیشتر:شیشه بری
امتیاز ویژه برای واکسن‌زده‌ها
مهم‌ترین بحث در اجرای طرح مدیریت هوشمند، واکسیناسیون و مثبت‌نبودن تست‌هاست، این در حالی است که تاکنون بارها نسبت به اجباری‌شدن واکسیناسیون، اعتراض‌هایی صورت گرفته است. مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا در این‌باره اما توضیح می‌دهد که مدیریت هوشمند کرونا به هیچ عنوان به‌معنای واکسیناسیون اجباری نیست؛ «با توجه به در خطربودن سایر افراد جامعه درصورت ابتلای هر فرد به کرونا و البته تزریق‌نکردن واکسن، دیگر خدمتی به فرد ارائه نمی‌شود و فرد واکسن‌نزده درصورت ابتلا با محدودیت‌های جدی مواجه خواهد شد. البته مخالفان واکسیناسیون هم قطعا تا چندی دیگر متوجه تأثیر مثبت این اتفاق خواهند شد.» این مسئول به اهداف اجرای مدیریت هوشمند کرونا و جایگزینی آن با قرنطینه‌های سنتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «از این پس در همه‌گیری کرونا به جای تعطیلی سراسری مشاغل، محدودیت تنها شامل کسانی می‌شود که یا ناقل بیماری‌اند یا واکسن نزده باشند. با راه‌اندازی سامانه هوشمند این طرح تمام بانک‌های اطلاعاتی، ترددها، ورود و خروج از کشور و تمام سامانه‌های اطلاعاتی به این سامانه متصل خواهند شد و تنها کسانی که واکسن زده‌اند و به شرط مبتلانبودن اجازه بازگشایی کامل کسب‌وکارهایشان را خواهند داشت.» به‌گفته این مسئول برای دسترسی به سامانه، شهروندان نیاز به ثبت‌نام و دریافت کد نخواهند داشت و اطلاعات افراد سالم و واکسینه‌شده در آن ثبت خواهد شد. اما درباره مشاغل و اصناف، آنها باید اطلاعات خود را در سامانه‌ای که آدرس آن به‌زودی اعلام می‌شود، ثبت کنند. با اجرای این طرح چنانچه هر یک از هموطنان که واکسن تزریق نکرده باشد و یا آزمایش مثبت کرونا داشته باشد، مجوز بازگشایی فعالیت اقتصادی‌شان را نخواهند گرفت. قانعی درباره ترددهای بین‌شهری و حذف محدودیت‌ها برای سفرها هم بیان می‌کند: «اطلاعاتی ازجمله کدملی و شماره پلاک خودرو برای افرادی که واکسن دریافت کرده باشد در سامانه ثبت شده و درصورت سفر جریمه‌ای از سوی پلیس و دوربین مشمول این افراد نمی‌شود اما برای کسانی که واکسن نزده باشند جریمه‌ها همچنان برقرار است و میزان جریمه و نوع محدودیت‌ها هم به‌زودی از سوی دولت اعلام خواهد شد.»
از مدیریت هوشمند کرونا انتظار معجزه نداریم
تأکید بر اجرای مدیریت هوشمند کرونا در حالی مطرح است که محدودیت‌های کرونایی به شیوه سنتی در کشور ما تجربه اجرایی چندان موفقی نداشته و خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی رقم زده است. این مسئله را بسیاری از کارشناسان تأیید می‌کنند و معتقدند که اجرای اصولی مدیریت هوشمند کرونا می‌تواند گره مشکلات ناشی از پاندمی کرونا و محدودیت‌ها باشد. علی اکبر حق‌دوست، اپیدمیولوژیست هم تأکید می‌کند که کرونا به اپیدمی مزمن و ادامه‌دار تبدیل شده و کسی هم نمی‌تواند براساس مستندات قوی پیش‌بینی کند که چه زمانی کرونا به مرحله کنترل کامل و حذف می‌رسد. در نتیجه باید بسیار هوشمندانه عوارضی که مدیریت خشک و سنگین کرونا روی اقتصاد، فرهنگ و روابط اجتماعی گذاشته است، کنترل شود. او به همشهری می‌گوید:«ما چاره‌ای جز مدیریت هوشمند نداریم و دنیا هم در این مسیر است. اصل سیاست اجرای این طرح مورد تأیید است اما 2نگرانی در این‌باره وجود دارد؛ اول بحث اعتماد به سامانه‌های این‌چنینی است. تجربه‌های قبلی نشان داده که در بحث یکپارچه‌سازی دیتابیس‌ها ما نمره خوبی نگرفته‌ایم. در این قضیه مهم‌ترین پاشنه آشیل همان ایرادهایی است که در جامعه تجارت و اقتصادی وجود داشته است. نگرانی دوم اجرای قوانین و مقررات است. اجرای این طرح باید خواسته مردم باشد و لازم است به آن پایبند باشند. باید ابزارهای قانونی کافی برای اعمال محدودیت‌ها و جرائم وجود داشته باشد.
تجربه‌هی جهانی در قرنطینه‌های هوشمند
مهدی ویسی، مسئول اجرایی ستاد بحران کرونا در شمال لندن مدیریت هوشمند کرونا را اتفاق تازه‌ای در جهان نمی‌داند و به همشهری می‌گوید: «از ابتدای پاندمی کرونا در جهان، برخی کشورها قرنطینه‌های سخت و سنتی اجرا کردند و برخی هم قرنطینه‌های هوشمند. در مقام مقایسه بهترین کشوری که مدیریت بهتری درباره کرونا داشت کره‌جنوبی بود که پیش از توصیه‌های دارویی و درمانی و حتی واکسن، سیستم نظارتی هوشمند track and trace (ردیابی) را برای پیداکردن موارد ابتلا و قرنطینه آنها همچنین پیگیری افراد در تماس با مبتلایان اجرا کرد؛ اقدامی موفق که بعد از واکسیناسیون کاهش پیدا کرد اما نتیجه‌بخش بود.» به‌گفته ویسی، مدیریت هوشمند در برخی کشورها هم موفق نبوده است؛ «انگلیس و آمریکا جزو کشورهایی بودند که قرنطینه هوشمند را بعد از موج اول و تقریبا تابستان سال گذشته آغاز کردند اما در انگلیس این سیستم به‌دلیل تعداد بالای مبتلایان جوابگو نشد و عملا نتوانستند برای تمام بیماران محدودیت‌های هوشمند اجرا کنند. آن وقت روزانه 30هزار بیمار جدید افزوده می‌شد و اگر به‌طور متوسط 4فرد در ارتباط با مبتلایان درنظر می‌گرفتیم با یک جمعیت 120هزار نفری مواجه می‌شدیم. در مجموع باید روزانه حدود 150هزار نفر ردیابی می‌شدند که قرنطینه‌کردن آنها کار مشکلی بود. به همین دلیل انگلیس در چند بازه زمانی باز قرنطینه‌های سنتی را مدنظر قرار داد.» البته ویسی معتقد است که قرنطینه‌های سنتی در تمام جوامع کارساز نیست و در کشورهایی مثل چین که قوانین بسیار سختگیرانه و خشن برای مردم درنظر گرفته می‌شد می‌تواند راه‌حل باشد اما در کشورهایی ازجمله ایران و دیگر کشورها اجرای سختگیرانه این محدودیت‌ها به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست.» او به شکل دیگری از مدیریت هوشمند کرونا در نیوزیلند و استرالیا اشاره می‌کند و می‌گوید: «در نیوزیلند تعداد مرگ‌ومیر تا پیش از آغاز واکسیناسیون پایین و دلیل آن قرنطینه‌های مرزی بود. حتی پس از برداشته‌شدن ممنوعیت ورود به این کشور، باز هم مسافران 14روز قرنطینه کامل داشتند و کنترل خوب بیماری صورت می‌گرفت. البته چندین بار همه‌گیری‌های بسیار کوچک در حد چند ده یا چند صد نفر در این کشور شاهد بودیم که با قرنطینه‌های استانی 5تا 7روزه کنترل شد. در استرالیا هم وضعیت به همین شکل بود اما پس از ورود واریانت دلتا معادلات به هم ریخت؛ چرا که قدرت انتقال آن نسبت به‌سویه‌های قبلی بیشتر بود، به همین‌خاطر مشکلات زیادی ایجاد کرد.» به‌گفته این مسئول، هم‌اکنون قرنطینه‌های هوشمند در هر جامعه‌ای با توجه به سرعت واکسیناسیون و اینکه چه میزان از افراد یک کشور واکسینه شده باشند در حال تغییر است؛ «در این‌باره حتی نخست‌وزیر نیوزیلند اواسط هفته گذشته اعلام کرد که باید در قرنطینه‌های هوشمند قبلی به‌روزرسانی صورت بگیرد. ازجمله اینکه با توجه به واکسیناسیون گسترده صرف داشتن تماس با فرد بیمار دیگر باعث قرنطینه فرد نخواهد شد مگر اینکه تست PCR مثبت وجود داشته باشد.»
مقالات دیگر:آسایشگاه سالمندان
مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا می‌گوید: از این پس در همه‌گیری کرونا به جای تعطیلی سراسری مشاغل، محدودیت تنها شامل کسانی می‌شود که یا ناقل بیماری‌اند یا واکسن نزده باشند
همشهری نوشت: کنترل شیوع کرونا در ایران، این هفته، مدل دیگری را تجربه خواهد کرد. قرار است «مدیریت هوشمند کرونا» از این هفته به‌طور آزمایشی در استان قزوین اجرا شود و اگر موفق بود، به سایر استان‌ها هم تعمیم داده شود؛ طرحی که به‌گفته بسیاری از کارشناسان نظام سلامت، مهم‌ترین دستاورد آن کاهش پیامدهای اعمال محدودیت‌های کرونایی در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سلامت است. با این حال اما با نگاهی به تجربه‌های نه چندان موفق قبلی در اجرای محدودیت‌های کرونایی، حالا نگرانی‌هایی از بابت اجرای درست، آن‌هم به‌صورت الکترونیکی وجود دارد.
کرونا در 19ماه گذشته، با 5پیک سنگین، براساس آمارهای رسمی جان بیش از 122هزار نفر را در ایران گرفته است. با اینکه روند ابتلا و مرگ، نزولی شده اما همچنان خطر وقوع پیک‌های بعدی کشور، کادر درمان را در حالت آماده‌باش قرار داده است. به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود که نه‌تنها در ایران که در سایر کشورهای دنیا، از اواخر و اوایل آبان، پیک جدیدی رقم بخورد. حالا با احتمال وقوع پیک‌های بعدی، مدیریت هوشمند کرونا، کلید خورد تا میزان ابتلا و مرگ کرونا در پیک‌های بعدی را کاهش دهد. با این حال حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا تأکید می‌کند که «تمام این پیش‌بینی‌ها براساس اقدامات بهداشتی و رعایت جامعه، میزان واکسیناسیون و همچنین واریانت جدید می‌تواند متغیر باشد؛ یعنی اگر همین شرایط باشد و ما به ایمنی جمعی برسیم و همچنین مردم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند، ممکن است شاهد پیک‌هایی مانند قبل نباشیم.» آخرین خبرها از وزارت بهداشت از تزریق دوز اول واکسن به بیش از 43میلیون نفرحکایت دارد و با توجه به اینکه جمعیت هدف برای واکسیناسیون 61میلیون نفر است، باید تعداد دوز دومی‌ها که بالای 18میلیون نفر است به 61میلیون نفر برسد. با همین وضعیت اما پیش‌بینی می‌شود که حتی اگر پیک بعدی رقم بخورد، باز هم تعداد مرگ‌ها افزایش قابل توجهی پیدا نخواهد کرد. هم‌اکنون پوشش واکسیناسیون در جمعیت بالای ۱۲سال ایران حدود 64.5درصد در یک دوز و 27درصد در 2دوز است اما با وجود پوشش مناسب واکسیناسیون، همچنان نگرانی از بازگشت جامعه به زندگی عادی و افزایش موارد ابتلا وجود دارد و به تأکید مسئولان تنها راه موجود مدیریت هوشمند کروناست، مشروط بر اینکه این طرح به سرنوشت دیگر سامانه‌های الکترونیک کشور دچار نشود.
مقالات بیشتر:شیشه بری
امتیاز ویژه برای واکسن‌زده‌ها
مهم‌ترین بحث در اجرای طرح مدیریت هوشمند، واکسیناسیون و مثبت‌نبودن تست‌هاست، این در حالی است که تاکنون بارها نسبت به اجباری‌شدن واکسیناسیون، اعتراض‌هایی صورت گرفته است. مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا در این‌باره اما توضیح می‌دهد که مدیریت هوشمند کرونا به هیچ عنوان به‌معنای واکسیناسیون اجباری نیست؛ «با توجه به در خطربودن سایر افراد جامعه درصورت ابتلای هر فرد به کرونا و البته تزریق‌نکردن واکسن، دیگر خدمتی به فرد ارائه نمی‌شود و فرد واکسن‌نزده درصورت ابتلا با محدودیت‌های جدی مواجه خواهد شد. البته مخالفان واکسیناسیون هم قطعا تا چندی دیگر متوجه تأثیر مثبت این اتفاق خواهند شد.» این مسئول به اهداف اجرای مدیریت هوشمند کرونا و جایگزینی آن با قرنطینه‌های سنتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «از این پس در همه‌گیری کرونا به جای تعطیلی سراسری مشاغل، محدودیت تنها شامل کسانی می‌شود که یا ناقل بیماری‌اند یا واکسن نزده باشند. با راه‌اندازی سامانه هوشمند این طرح تمام بانک‌های اطلاعاتی، ترددها، ورود و خروج از کشور و تمام سامانه‌های اطلاعاتی به این سامانه متصل خواهند شد و تنها کسانی که واکسن زده‌اند و به شرط مبتلانبودن اجازه بازگشایی کامل کسب‌وکارهایشان را خواهند داشت.» به‌گفته این مسئول برای دسترسی به سامانه، شهروندان نیاز به ثبت‌نام و دریافت کد نخواهند داشت و اطلاعات افراد سالم و واکسینه‌شده در آن ثبت خواهد شد. اما درباره مشاغل و اصناف، آنها باید اطلاعات خود را در سامانه‌ای که آدرس آن به‌زودی اعلام می‌شود، ثبت کنند. با اجرای این طرح چنانچه هر یک از هموطنان که واکسن تزریق نکرده باشد و یا آزمایش مثبت کرونا داشته باشد، مجوز بازگشایی فعالیت اقتصادی‌شان را نخواهند گرفت. قانعی درباره ترددهای بین‌شهری و حذف محدودیت‌ها برای سفرها هم بیان می‌کند: «اطلاعاتی ازجمله کدملی و شماره پلاک خودرو برای افرادی که واکسن دریافت کرده باشد در سامانه ثبت شده و درصورت سفر جریمه‌ای از سوی پلیس و دوربین مشمول این افراد نمی‌شود اما برای کسانی که واکسن نزده باشند جریمه‌ها همچنان برقرار است و میزان جریمه و نوع محدودیت‌ها هم به‌زودی از سوی دولت اعلام خواهد شد.»
از مدیریت هوشمند کرونا انتظار معجزه نداریم
تأکید بر اجرای مدیریت هوشمند کرونا در حالی مطرح است که محدودیت‌های کرونایی به شیوه سنتی در کشور ما تجربه اجرایی چندان موفقی نداشته و خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی رقم زده است. این مسئله را بسیاری از کارشناسان تأیید می‌کنند و معتقدند که اجرای اصولی مدیریت هوشمند کرونا می‌تواند گره مشکلات ناشی از پاندمی کرونا و محدودیت‌ها باشد. علی اکبر حق‌دوست، اپیدمیولوژیست هم تأکید می‌کند که کرونا به اپیدمی مزمن و ادامه‌دار تبدیل شده و کسی هم نمی‌تواند براساس مستندات قوی پیش‌بینی کند که چه زمانی کرونا به مرحله کنترل کامل و حذف می‌رسد. در نتیجه باید بسیار هوشمندانه عوارضی که مدیریت خشک و سنگین کرونا روی اقتصاد، فرهنگ و روابط اجتماعی گذاشته است، کنترل شود. او به همشهری می‌گوید:«ما چاره‌ای جز مدیریت هوشمند نداریم و دنیا هم در این مسیر است. اصل سیاست اجرای این طرح مورد تأیید است اما 2نگرانی در این‌باره وجود دارد؛ اول بحث اعتماد به سامانه‌های این‌چنینی است. تجربه‌های قبلی نشان داده که در بحث یکپارچه‌سازی دیتابیس‌ها ما نمره خوبی نگرفته‌ایم. در این قضیه مهم‌ترین پاشنه آشیل همان ایرادهایی است که در جامعه تجارت و اقتصادی وجود داشته است. نگرانی دوم اجرای قوانین و مقررات است. اجرای این طرح باید خواسته مردم باشد و لازم است به آن پایبند باشند. باید ابزارهای قانونی کافی برای اعمال محدودیت‌ها و جرائم وجود داشته باشد.
تجربه‌هی جهانی در قرنطینه‌های هوشمند
مهدی ویسی، مسئول اجرایی ستاد بحران کرونا در شمال لندن مدیریت هوشمند کرونا را اتفاق تازه‌ای در جهان نمی‌داند و به همشهری می‌گوید: «از ابتدای پاندمی کرونا در جهان، برخی کشورها قرنطینه‌های سخت و سنتی اجرا کردند و برخی هم قرنطینه‌های هوشمند. در مقام مقایسه بهترین کشوری که مدیریت بهتری درباره کرونا داشت کره‌جنوبی بود که پیش از توصیه‌های دارویی و درمانی و حتی واکسن، سیستم نظارتی هوشمند track and trace (ردیابی) را برای پیداکردن موارد ابتلا و قرنطینه آنها همچنین پیگیری افراد در تماس با مبتلایان اجرا کرد؛ اقدامی موفق که بعد از واکسیناسیون کاهش پیدا کرد اما نتیجه‌بخش بود.» به‌گفته ویسی، مدیریت هوشمند در برخی کشورها هم موفق نبوده است؛ «انگلیس و آمریکا جزو کشورهایی بودند که قرنطینه هوشمند را بعد از موج اول و تقریبا تابستان سال گذشته آغاز کردند اما در انگلیس این سیستم به‌دلیل تعداد بالای مبتلایان جوابگو نشد و عملا نتوانستند برای تمام بیماران محدودیت‌های هوشمند اجرا کنند. آن وقت روزانه 30هزار بیمار جدید افزوده می‌شد و اگر به‌طور متوسط 4فرد در ارتباط با مبتلایان درنظر می‌گرفتیم با یک جمعیت 120هزار نفری مواجه می‌شدیم. در مجموع باید روزانه حدود 150هزار نفر ردیابی می‌شدند که قرنطینه‌کردن آنها کار مشکلی بود. به همین دلیل انگلیس در چند بازه زمانی باز قرنطینه‌های سنتی را مدنظر قرار داد.» البته ویسی معتقد است که قرنطینه‌های سنتی در تمام جوامع کارساز نیست و در کشورهایی مثل چین که قوانین بسیار سختگیرانه و خشن برای مردم درنظر گرفته می‌شد می‌تواند راه‌حل باشد اما در کشورهایی ازجمله ایران و دیگر کشورها اجرای سختگیرانه این محدودیت‌ها به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست.» او به شکل دیگری از مدیریت هوشمند کرونا در نیوزیلند و استرالیا اشاره می‌کند و می‌گوید: «در نیوزیلند تعداد مرگ‌ومیر تا پیش از آغاز واکسیناسیون پایین و دلیل آن قرنطینه‌های مرزی بود. حتی پس از برداشته‌شدن ممنوعیت ورود به این کشور، باز هم مسافران 14روز قرنطینه کامل داشتند و کنترل خوب بیماری صورت می‌گرفت. البته چندین بار همه‌گیری‌های بسیار کوچک در حد چند ده یا چند صد نفر در این کشور شاهد بودیم که با قرنطینه‌های استانی 5تا 7روزه کنترل شد. در استرالیا هم وضعیت به همین شکل بود اما پس از ورود واریانت دلتا معادلات به هم ریخت؛ چرا که قدرت انتقال آن نسبت به‌سویه‌های قبلی بیشتر بود، به همین‌خاطر مشکلات زیادی ایجاد کرد.» به‌گفته این مسئول، هم‌اکنون قرنطینه‌های هوشمند در هر جامعه‌ای با توجه به سرعت واکسیناسیون و اینکه چه میزان از افراد یک کشور واکسینه شده باشند در حال تغییر است؛ «در این‌باره حتی نخست‌وزیر نیوزیلند اواسط هفته گذشته اعلام کرد که باید در قرنطینه‌های هوشمند قبلی به‌روزرسانی صورت بگیرد. ازجمله اینکه با توجه به واکسیناسیون گسترده صرف داشتن تماس با فرد بیمار دیگر باعث قرنطینه فرد نخواهد شد مگر اینکه تست PCR مثبت وجود داشته باشد.»
مقالات دیگر:آسایشگاه سالمندان
تاج گل اروپایی به بازار آمد! سفارش با ارسال فوری و بهترین قیمت